Có rất nhiều người cho rằng, cách thức liên lạc chính trong cơ thể người là thông qua hệ thống thần kinh với các chất dẫn truyền thần kinh. Tuy vậy, ngoài hệ thống thần kinh, hệ thống nội tiết cũng là một hệ thống giúp truyền đi các tín hiệu trong cơ thể, với phương tiện chính là các hormone. Quá trình “truyền thông tin” này rất quan trọng đối với việc kích hoạt và kiểm soát các hoạt động hành vi cơ bản cũng như cảm xúc của con người. Vậy các hormone đã hoạt động và có ảnh hưởng đến tâm trạng, tâm lý con người như thế nào, hãy tham khảo bài viết dưới đây với những kiến thức tâm lý học phổ biến nhất về vấn đề này. 

Hormone: Sự Giao Tiếp Giữa Não Bộ & Cơ Thể

Hormone là một sản phẩm đặc biệt của các tuyến nội tiết, chúng là các chất hóa học điều phối các chức năng khác nhau trong cơ thể của bạn bằng cách truyền tín hiệu qua máu đến các cơ quan và các mô khác. Những tín hiệu này cho cơ thể chúng ta biết phải làm gì vào thời điểm nào. Hormone sẽ chỉ hoạt động trên một phần của cơ thể bạn nếu nó “phù hợp”, hay nói cách khác là nếu các tế bào trong mô đích có các thụ thể nhận thông điệp của hormone. Một trong những cơ quan quan trọng chứa các thụ thể tiếp nhận tín hiệu từ hormone là bộ não, vì vậy hormone chính là những thông điệp quan trọng được gửi đi trong não và giữa não với các bộ phận trong cơ thể. Bộ não có các thụ thể cho nhiều loại hormone, ví dụ như hormone chuyển hóa insulin, yếu tố tăng trưởng giống insulin, ghrelin và leptin. Các hormone này được lấy từ máu và tác động đến hoạt động của tế bào thần kinh và một số khía cạnh của cấu trúc tế bào thần kinh. Não còn chứa các thụ thể đối với hormone tuyến giáp (những hormone được sản xuất bởi tuyến giáp) và sáu loại hormone steroid, được tổng hợp từ cholesterol - androgen, estrogen, progestin, glucocorticoid, mineralocorticoid và vitamin D. Các cơ quan thụ cảm được tìm thấy trong một số cụm tế bào thần kinh xác định trong não và các cơ quan liên quan trong cơ thể. Các hormone tuyến giáp và steroid liên kết với các protein thụ thể, lần lượt liên kết với DNA và điều chỉnh hoạt động của các gen. Điều này có thể dẫn đến những thay đổi lâu dài trong cấu trúc và chức năng của tế bào.Một ví dụ khá thú vị cho thấy não bộ và cơ thể đã giao tiếp với nhau qua hormone như thế nào là ví dụ về “chênh lệch múi giờ” (hay thường được gọi với cái tên “jet lag”). Để đối phó với sự căng thẳng trong tâm lý con người và sự mệt mỏi của cơ thể do đồng hồ sinh học của chúng ta đột ngột bị đảo lộn, các hormone sẽ đi vào máu và di chuyển đến não và các cơ quan khác. Trong não, các hormone được các thụ thể tiếp nhận, sau đó chúng làm thay đổi việc sản xuất các sản phẩm gen tham gia vào quá trình dẫn truyền thần kinh qua khớp thần kinh cũng như ảnh hưởng đến cấu trúc của tế bào não. Kết quả là các mạch trong não và khả năng dẫn truyền thần kinh của nó bị thay đổi trong khoảng thời gian hàng giờ đến hàng ngày. Bằng cách này, não bộ sẽ điều chỉnh hoạt động và kiểm soát hành vi, cảm xúc của con người để đáp ứng với sự thay đổi của môi trường. 

Ảnh Hưởng Của Hormone Đối Với Tâm Trạng

Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tâm trạng của con người, không chỉ những yếu tố bên ngoài mà còn là hệ thống bên trong cơ thể chúng ta. Các hormone được giải phóng trong cơ thể có thể tác động đến tâm trạng, cảm xúc của mỗi người. Một số loại hormone được biết đến là “hormone hạnh phúc” như dopamine, serotonin, endorphin và oxytocin. Dopamine là một chất dẫn truyền thần kinh có vai trò điều khiển hệ thống khen thưởng trong não bộ (reward system). Khi một người được khen ngợi hoặc tán dương, nồng độ dopamine sẽ tăng lên và làm cho họ cảm thấy hạnh phúc và tràn đầy động lực. Hormone này cũng thúc đẩy con người tìm niềm vui trong cuộc sống. Serotonin giúp duy trì sự cân bằng tâm trạng của con người và được biết đến qua nhóm thuốc chống trầm cảm, giúp bệnh nhân lấy lại tâm trạng vui vẻ và thoát khỏi cảm giác tồi tệ. Endorphin được giải phóng bởi vùng dưới đồi và tuyến yên để phản ứng với cơn đau hoặc căng thẳng, nhóm hormone peptide này vừa làm giảm đau vừa tạo ra cảm giác hạnh phúc nói chung. Oxytocin không chỉ là hóc môn hạnh phúc thông thường, nó còn thường được gọi là hormone tình yêu, mang lại cảm giác yêu thương, gắn kết.Khi lượng hormone trong cơ thể cân bằng, chúng sẽ giúp cân bằng trạng thái và cảm xúc của con người. Việc thiếu hụt các hormone này có thể làm cho tâm trạng đi xuống, mất động lực, thậm chí dẫn đến trầm cảm. Tuy nhiên, việc sản sinh ra quá nhiều các hormone trên cũng không phải là một điều tốt. Hàm lượng quá nhiều hoặc quá ít dopamine là một trong số các nguyên nhân gây ra các rối loạn tâm lý và tâm thần trong đó có bệnh tâm thần phân liệt.

Bạn đang xem: 5 loại hoocmon ảnh hưởng đến tâm lý con người

Đối Với Phụ Nữ

Đối với phụ nữ có chu kỳ kinh nguyệt, sự tác động lẫn nhau của hormone estrogen và progesterone có ảnh hưởng không nhỏ đến tâm trạng. Phụ nữ sau mãn kinh thường thay đổi tâm trạng khi sự cân bằng hormone của họ không còn được giữ nguyên. Trong khi sản xuất hormone cân bằng sẽ giúp người phụ nữ có trạng thái tâm lý tốt, sự mất cân bằng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cảm xúc của họ. Nếu phụ nữ có quá nhiều hoặc quá ít estrogen hay progesterone, họ có thể gặp phải các triệu chứng bao gồm kinh nguyệt không đều, giảm ham muốn tình dục và thay đổi tâm trạng.

Đối Với Đàn Ông

Testosterone, một trong những hormone sinh dục nam chính, đóng một vai trò quan trọng trong sức khỏe tâm thần của nam giới. Nồng độ testosterone thường tăng mạnh trong tuổi dậy thì. Tuy nhiên sau độ tuổi 30 và đến tuổi 50, testosterone có thể giảm đáng kể. Nếu testosterone của nam giới giảm xuống dưới mức được coi là cân bằng, họ có thể gặp các triệu chứng bao gồm năng lượng thấp, trầm cảm và thay đổi tâm trạng.

Kết Bài

Facts - Hormones: Communication between the Brain and the Body
Harvard Health Publishing - Feel-good hormones: How they affect your mind, mood and body
CUA Health- How hormone affects your mental health
Single
Care - What you should know about the impact of hormones on women’s mental health
Harvard Health Publishing - Serotonin: The natural mood booster
Cleveland Clinic - Hormones

Hormone là chất có lượng rất ít nhưng lại có vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể. Hãy cùng tìm hiểu về các hormone trong cơ thể trong bài viết sau.

Các nhà nghiên cứu khoa học đã chứng minh được hệ nội tiết cóvai trò rất quan trọng đối với các hoạt động của cơ thể con người. Tuy nhiên, đây cũng là một hệ thống rất phức tạp với sự kết hợp của các loại hormone sản sinh từ các tuyến và nội tạng trong cơ thể. Vậy chúng đóng vai trò gì và tác động thế nào đến cơ thể của chúng ta?

Vai trò của các loại hormone trong cơ thể

Trong cơ thể con người, hệ nội tiết có chức năng như của hệ thần kinh đó là chức năng giao tiếp. Trong khi hệ thần kinh thực hiện chức năng giao tiếp nhờ các tín hiệu điện não và nơron thần kinh thì hệ nội tiết thực hiện chức năng này thông qua nồng độ các hóa chất (hormone). Các hormone này kiểm soát phần lớn các quá trình trong cơ thể con người bao gồm quá trình tăng trưởng, phát triển, chuyển hóa trao đổi chất, sinh sản...

Hormone trong cơ thể rất quan trọng cho sức khỏe.

Đặc biệt sự cân bằng hormone trong cơ thể đóng vai trò quan trọng giúp cơ thể hoạt động bình thường. Các hormone trong cơ thể được sản sinh từ các vùng khác nhau như vùng não, tuyến yên, tuyến giáp, các cơ quan nội tạng như tụy, gan, thận. Mỗi vùng khác nhau sẽ sản sinh ra các hormone khác nhau. Chính vì vậy, nếu cơ thể mất cân bằng trong quá trình sản sinh hormone có thể gây ra các tình trạng bệnh lý.

Các loại hormone trong cơ thể người

Đây là các hormone quan trọng nhất trong cơ thể vì ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của con người.

Cáchormone của tuyến giáp

Tuyến giáp về cơ bản sản sinh ra 2 hormone là Triiodothyronine (T3) và Thyroxine (T4). Hai hormone này có vai trò giúp kiểm soát quá trình trao đổi chất trong cơ thể. Ngoài ra, nó còn điều chỉnh cân nặng, nhiệt độ trong cơ thể, xác định mức năng lượng,.. Mất cân bằng hormone tuyến giáp sẽ gây nhiều bệnh lý như suy giáp, basedow.

Insulin - hormone tuyến tụy

Insulin là hormone được sản sinh từ tuyến tụy. Tuyến tụy là một cơ quan hình lá nằm trong ổ bụng, phía sau dạ dày. Hormone này cho phép cơ thể biến đổi lượng đường từ carbonhydrate có trong thức ăn mà chúng ta ăn vào thành năng lượng hoặc tồn tại dưới dạng dự trữ để cơ thể dùng khi cần thiết. Đặc biệt, insulin giúp điều chỉnh lượng đường trong máu luôn giữ ở mức ổn định, không bị tăng quá cao (tăng đường huyết) hay hạ quá thấp (hạ đường huyết).

Insulin làhormone của tuyến tụy.

Xem thêm: Ngành Tâm Lý Học Chia Làm Mấy Loại, Những Điều Cần Biết Về Ngành Tâm Lý Học

Hormone sinh dục nữ Estrogen

Estrogen là hormone sinh dục nữ được sản sinh bởi 2 buồng trứng ở nữ, giữ vai trò quan trọng trong việc vấn đề kinh nguyệt, sinh sản và mãn kinh. Nếu nồng độ estrogen trong cơ thể tăng quá mức có thể làm tăng nguy cơ ung thư tử cung, ung thư vú, trầm cảm, chứng ủ rũ,... Ngược lại nếu nồng độ estrogen thấp sẽ dẫn đến các tình trạng tổn thương da, mụn trứng cá, rụng tóc ở phụ nữ.

Progesterone

Progesteron được sản sinh ở 2 buồng trứng ở nữ, tại nhau thai khi người phụ nữ có em bé và trong tuyến thượng thận. Progesteron kích thích và điều tiết, giúp cơ thể chuẩn bị cho sự thụ thai, mang thai, duy trì thai kỳ và điều chỉnh chu kỳ hàng tháng. Trường hợp người phụ nữ không mang thai, nồng độ progesteron giảm xuống là thời điểm chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu. Bên cạnh đó, progesteron còn đóng vai trò trong vấn đề ham muốn tình dục ở phụ nữ.

Testosterone

Testosterone là 1 hormone sinh dục nam và là 1 steroid đồng hóa tự nhiên giúp tăng cơ. Nó đóng một vai trò rất quan trọng trong sự phát triển các mô sinh sản ở nam giới: tinh hoàn và tuyến tiền liệt. Nó cũng túc đẩy đặc điểm tình dục thứ cấp như tăng xương, tăng khối lượng cơ bắp hay sự phát triển lông trên cơ thể. Thiếu testostrerone có thể dẫn đến những biến chứng ở nam giới như yếu và mất xương.

Testosterol là hormone sinh dục nam.

Prolactin

Prolactin được tuyến yên tiết ra sau khi phụ nữ sinh con, giúp tạo sữa cho mẹ. Ở phụ nữ trong giai đoạn thai kỳ, nồng độ prolactin tăng cao hơn bình thường do cần prolactin để ức chế hormone kích thích nang trứng FSH và hormone giải phóng gonadotropin Gn
RH.

Serotonin

Serotonin là hormone có vai trò giúp thúc đẩy cảm xúc hay còn gọi là “chất tạo cảm giác hạnh phúc" tự nhiên. Nó liên quan đến học tập và trí nhớ, giúp điều hòa tiêu hóa, điều hòa tâm trạng, giấc ngủ, một số chức năng cơ bắp,... Nếu nồng độ serotonin trong cơ thể thấp, não không thể sản xuất đủ hormone để điều chỉnh tâm trạng có thể gây ra tình trạng trầm cảm, đau nửa đầu, mất ngủ, thèm ăn, tăng cân,... Ngược lại nồng độ serotonin tăng cao có thể gây kích động, buồn ngủ, thậm chí là cơ thể rơi vào tình trạng lú lẫn.

Serotonin là hormone tạo cảm giác hạnh phúc.

Cortisol

Cortisol được sản xuất từ tuyến thượng thận, có vai trò giúp cơ thể khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng. Vai trò chính của hormone này là kiểm soát căng thẳng tâm lý và thể chất. Khi cơ thể gặp tình trạng nguy hiểm, cơ thể sẽ sản sinh ra cortisol, nó làm tăng nhịp tim, hô hấp, huyết áp,... để đối phó tình hình. Tuy nhiên, nếu nồng độ cortisol quá cao sẽ gây tăng huyết áp, mức cholesterol cao thậm chí gây rối loạn lo âu. Ngược lại, nồng độ cortisol thấp có thể dẫn đến chứng nghiện rượu hay các vấn đề do hội chứng mệt mỏi mãn tính.

Adrenaline

Adrenaline được tiết ra từ tuyến thượng thận và các tế bào thần kinh trung ương. Nó kích thích khiến cơ thể phải suy nghĩ và phản ứng nhanh với căng thẳng. Khi cơ thể bị căng thẳng, adrenaline sẽ được giải phóng vào máu sau đó được gửi đến các cơ quan khác để tạo ra phản ứng cụ thể. Ngoài ra, adrenaline còn làm tăng tốc độ trao đổi chất và sự giãn nở các mạch máu đến tim và não.

Hormone tăng trưởng (Somatotropin)

Somatotropin là hormone protein gồm 190 loại axitamin được tổng hợp và sản sinh từ tế bào somatotrophs ở phần trước tuyến yên. Nó có vai trò kích thích tăng trưởng, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và tái tạo tế bào. Hormone tăng trưởng có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của con người.

Hormone được coi là sứ giả hóa học của cơ thể. Cơ thể khi bị mất cân bằng hormone có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe như tiểu đường, vô sinh, xương yếu, tăng hoặc giảm cân hay các bệnh lý khác. Vì vậy, một chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý là điều rất cần thiết đối với mỗi chúng ta.